“Joh, wat moet ik nou met zo’n telefoonlens op mijn iPhone?” Die vraag kreeg ik van de week van een nuchtere Rotterdammer en gaandeweg bleek dat mijn uitleg toch iets langer was dan ik had gedacht. Goede reden dus om een heuse blog te wijden aan de wondere, maar soms ook onduidelijke wereld van de smartphone-lens.
“Je ken er ook mee pingpongen!”, zei dezelfde persoon. Om maar aan te geven dat-ie alles met zijn smartphone deed: van het inplannen van afspraken tot videobellen en het maken van productfoto’s. Jochie – zo vertelde ik hem – het ligt er maar net aan wat voor smartphone je nu hebt en wat je met fotografie wil gaan doen en ontdekken.
Welke smartphone-lenzen zijn er eigenlijk?
Nou, da’s lekker overzichtelijk, want uiteindelijk draait het om 5 lensgroepen:
- groothoek- of ultragroothoeklens (16 tot 18 mm) – verdubbelt je beeldhoek
- telelens (58 tot 60 mm) – vergroot je beeld twee keer
- fisheye-lens – bijna 180 graden in beeld
- macrolens – voor macrofoto’s met vergroting van 10 tot 20 keer
- anamorphic lens – voor video in breedbeeldformaat
Eigenlijk zijn deze omschrijvingen wat kort door de bocht, want al deze smartphone-lenzen veranderen niet alleen de beeldhoek, maar vooral ook het perspectief. Ik zeg altijd dat een groothoek de wereld uitrekt: in verhouding wordt de voorgrond extra groot weergegeven en de achtergrond extra klein. Een telelens drukt juist de voorgrond en achtergrond op elkaar.
Als je een markt zou fotograferen, is het met een telelens ontzettend druk en met een groothoek juist erg rustig. Veel media maken dankbaar gebruik van deze lens-eigenschappen. Denk maar aan de foto’s van ‘mensenmassa’s’ in coronatijd: allemaal gemaakt met een telelens om de drukte te benadrukken.
Heeft het zin, zo’n extra telefoonlens?
Stel dat je een telefoon hebt met één lens. Dan ben ik snel klaar met mijn uitleg, want dan is het ultralogisch dat je met elke opzetlens sowieso een nieuw perspectief erbij krijgt. Maar bestaan er nog smartphones met één lens? Ja, en dat zijn heus niet allemaal oudere modellen. De iPhone SE uit 2020 heeft bijvoorbeeld maar één camera die niet onderdoet voor de veel duurdere iPhone 11 (op de nachtmodus na).
Toch hebben de meeste nieuwe smartphones vaak meerdere ingebouwde lenzen. Superhandig: je kunt dan snel switchen tussen de standaardlens en en een tele- of ultra-groothoek. Een macro, fisheye of anamorphic-lens zul je er niet op aantreffen, dus die lenzen voegen echt iets toe aan je foto- of videografische vocabulaire. Maar wat moet je dan nog met een losse groothoek- en telelens als die ook al op je smartphone zit?
Je mobiel heeft surrogaatlenzen
Wat voor moois de smartphonefabrikanten je ook vertellen: de ultragroothoek en tele zijn vaak surrogaatlenzen. En wel hierom:
- ze zijn vaak minder lichtsterk dan de standaardlens
- ze hebben meestal een lagere resolutie (megapixels)
- je kunt ze niet gebruiken met nachtmodus voor mooie avondfoto’s (tenzij je een iPhone 12 hebt)
- ze ondersteunen geen fotografie in RAW
- ultragroothoeklenzen hebben vaak een vaste scherpstelling (fixed focus) waardoor je het scherpstelpunt niet kunt bepalen
- telelenzen kunnen optisch meestal maar 2 tot 3 keer vergroten. Alles wat daarna komt, is digitale zoom met de bijbehorende slechtere beeldkwaliteit
Het is bijvoorbeeld een bekend fenomeen dat je met de ultragroothoeklens van de iPhone 11 en de nieuwste Samsung Galaxy’s geen RAW- en avondopnamen kunt maken. Terwijl ik me kan voorstellen dat je die functies juist met die lens vaak nodig hebt. Met een losse groothoek op je standaardlens kan dat weer wel.
Een opzet-telelens heeft het voordeel dat hij de optische vergrotingsfactor van je ingebouwde telelens verdubbelt. Vergeleken met de standaardlens van je smartphone, krijg je daarmee een 4x vergroting. Op sommige smartphones kun je met de ingebouwde telelens nog veel verder vergroten. De iPhone 11 kan bijvoorbeeld 5x vergroten, maar het belangrijke verschil is dat je na die 2x vergroting alleen digitaal inzoomt. Met andere woorden: je zoomt niet in, maar je verlaagt het aantal beeldpunten (de resolutie) van je foto. Hoe verder je digitaal inzoomt, hoe lelijker en onscherper je foto wordt.
Welke smartphone-lens moet je kiezen?
Oké, je weet nu welke lenzen er bestaan en of het zinnig is om voor jouw model smartphone een telefoonlens te kopen. Maar dan begint het gezoek: welke lens past op jouw mobiel en waar vind je een betaalbaar exemplaar dat kwalitatief ook nog goed presteert?
Nou, ik kan je zeggen dat ik vorig jaar veel uren in die zoektocht heb gestoken. Om tureluurs van te worden. Die zoektocht wil ik jou graag besparen. Ik zeg er eerlijk bij dat ik niet 50 lenzen heb aangeschaft en ze aan een fotolaboratoriumachtige test heb onderworpen. De aanschaf van al die optiekjes kan ik simpelweg niet betalen en ik zou vele weekenden aan het testen zijn. Wat ik wel heb gedaan is een vergelijkend warenonderzoek door stapels reviews door te spitten en de fotokwaliteit in die reviews te beoordelen. Ik kijk eigenlijk altijd meteen naar de hoeken: daar verraadt een lens meestal zijn kwalitatieve kunnen of optische onvermogen.
Drie methodes: de wasknijper, clip of hoes
Met een telefoonlens op zich begin je weinig. Het ding moet precies voor de ingebouwde lens van je mobiel worden geplaatst en daar moeten de lenzenbouwers iets op verzinnen. Ook hier is de wereld lekker overzichtelijk, want er bestaan maar 3 methoden: de wasknijper, de clip en de hoes.
De wasknijper
De wasknijper is, zoals de naam al aangeeft, een wasknijperachtig geval dat je gewoon op de lens van je smartphone klemt. Het grote voordeel hiervan is dat je niets te maken hebt met smartphone-typen, -soorten en -merken. Je klemt het ding erop en fotograferen maar. Nieuwe mobiel? Geen probleem: je klemt je lens er zo weer op.
Nadeel is dat je de lens niet snel en goed op je mobiel gewasknijperd krijgt. Althans: ik vind het best een gedoe. Je moet de lens echt secuur positioneren om donkere hoeken te voorkomen.
Ook kan je smartphone-hoes roet in het eten gooien: vaak is die net te dik om de telefoonlens goed aan te laten sluiten op de ingebouwde camera. De oplossing is een flinterdunne hoes die nauwelijks bescherming biedt of helemaal geen hoes. En als er iets is dat je nooit zou moeten doen, dan is het gaan fotograferen zonder smartphone-hoes. Verpest je mobiel niet met een screenprotector, maar investeer in een degelijke hoes!
De clip
De clip is eigenlijk de betere variant van de wasknijper. Het is een vaste U-vorm die je over de smartphone schuift en vastzet met een stelschroef of klem. Toch geldt ook hier het nadeel van het positioneren en de hoes.
De wasknijper en de clip hebben beide als nadeel dat ze een deel van je scherm bedekken en daardoor functies of bedieningsknoppen onbereikbaar maken.
De hoes
De hoes-methode levert de beste koppeling tussen smartphone en telefoonlens. In de hoes zit een schroefdraad of bajonetvatting waarmee je de lens altijd op precies de juiste plek aanbrengt. De kans op donkere hoeken of ander positioneringsgedoe is te verwaarlozen: je lens zit altijd goed. Nadeel is dat je voor elk type smartphone een andere hoes nodig hebt en dat de hoezen vaak ook dikker zijn om ruimte te creëren voor het koppelsysteem.
Wat is de beste methode? Lijkt me duidelijk toch? Bespaar jezelf het gekluns met een wasknijper of clip en ga voor een systeem met hoes.
Welk merk telefoonlens moet je kiezen?
Het Amerikaanse Moment was de eerste die met speciale cases op de markt kwam voor het snel aan- en afkoppelen van lenzen. Maar inmiddels hebben notoire clip- en wasknijpermerken als Olloclip, Sirui, Black Eye en Sandmarc ook speciale hoezen ontwikkeld. Het verschil zit ’m in de manier waarop je de lenzen aan de hoes bevestigt.
Olloclip heeft eigenlijk geen hoes met lensvatting, maar een uitsparing voor het bestaande koppelsysteem dat een soort combinatie is van clip en een bajonet. Black Eye en Sandmarc hebben hoezen met een schroefdraad en Moment en Sirui gebruiken een bajonetkoppeling. Die bajonet is veruit de snelste manier om lenzen te verwisselen: je draait de lenzen een halve slag om ze aan- en af te koppelen.
Moment en Sirui
Als je het internet afstruint naar reviews en testfoto’s van smartphone-lenzen, dan wordt het je al snel duidelijk dat Moment kwalitatief het beste lenzensysteem op de markt heeft gezet. Toch blijkt Sirui flink aan de poort te rammelen. De verschillen in beeldkwaliteit tussen de nieuwste telelenzen van Moment en Sirui zijn vrijwel nihil. Maar het prijsverschil is aanzienlijk: de Sirui 60mm telelens kost 79 euro, terwijl je voor de Moment 58mm tele omgerekend iets meer dan 100 euro neertelt.
De pech is dat de Sirui-lens wordt verkocht als wasknijpersysteem. Sirui is wel gestart met hoezen, maar die kwaliteit blijkt opvallend genoeg onbruikbaar slecht te zijn. Saillant detail is dat de Sirui-lenzen vrijwel dezelfde lensvatting hebben als de lenzen van Moment. Veel mensen kopen daarom een hoes bij Moment en een lens van Sirui en zijn daar heel tevreden mee.
Die combi blijkt in de praktijk niet altijd goed te pakken. De twee uitstulpingen die zorgen voor de lens-hoes-koppeling, zijn bij de Sirui-lenzen een stuk dunner en minder robuust. Er zijn gevallen bekend waarbij zo’n uitstulping afbrak en dus de lens onbruikbaar werd. Ook schijnt de Sirui-bajonet bij elke aan- en afkoppeling soms nét even te veel plastic van de Moment-hoes af te schuren. Een oplossing om dat te voorkomen, is het minder ver doordraaien van de lens in de hoesbajonet (1/8 in plaats van 1/4 slag).
Wie het risico aandurft, haalt met een Moment-hoes en een selectie Sirui-lenzen een kwalitatief goed lenssysteem in huis voor relatief weinig geld.
Black Eye
Een schroefdraad om lenzen te verwisselen, vind ik niet erg praktisch, maar dat is nu eenmaal het systeem dat Black Eye gekozen heeft voor zijn lenzen. Wat mij betreft mag je alle lenzen van Black Eye links laten liggen met uitzondering van hun Pro G4-lenzen. Die werden tot voor kort alleen verkocht als wasknijpersysteem, maar nu zijn er ook hoezen verkrijgbaar. De beeldkwaliteit van deze lenzen is minder dan die van Moment en Sirui, maar beslist niet slecht. Om even weer de prijs van een telelens te nemen: de Pro G4 tele kost 89 euro.
Er is wel een Black Eye Pro kit G4 met daarin een fisheye, groothoek en tele, maar jammer genoeg geen macro.
Sandmarc
Heb je geen iPhone, dan kun je dit stuk overslaan, want SandMarc maakt alleen lenzen voor iPhones. Desondanks vind ik deze lenzenbouwer noemenswaardig. Sandmarc maakt weliswaar niet de beste lenzen (vergelijkbaar met die van Black Eye), maar is wel een van de weinige merken die de mogelijkheid biedt om filters zonder adapter of tussenstuk op de lens te draaien. Superhandig.
Bij elke Sandmarc-lens die je koopt, krijg je een hoes waarin een aluminium schroefvatting voor de lens zit. Jammer genoeg is het geen ding om over naar huis te schrijven. Hij is te veel ‘plastic’ en biedt te weinig bescherming voor je iPhone. Kennelijk zagen ze dat bij Sandmarc ook, want sinds kort kun je voor nog geen 30 dollar een losse hoes kopen die wél robuust genoeg is.
Maar het grootste struikelblok is het bestellen. Je kunt de lenzen aanschaffen via de Amerikaanse website van Sandmarc, maar dan komen er nog flink wat verzendkosten bij. Tenzij je geduldig bent en het aankan om 10 tot 20 dagen te wachten op je bestelling.
Ook jammer is dat Sandmarc geen constructie heeft bedacht om de invoerrechten af te rekenen bij aankoop zodat je niet weet wat de douane je nog in rekening gaat brengen. Bij Moment is dat keurig geregeld: je weet van te voren precies wat het gaat kosten en Moment zorgt voor de betaling van de invoerrechten.
Olloclip
Uit mijn ‘vergelijkend warenonderzoek’ kwam Olloclip wat beeldkwaliteit betreft niet altijd goed uit de bus. Eerlijk gezegd vind ik hun opzetsysteem ook wat obscuur overkomen. Vooral omdat het een deel van het scherm bedekt, ook als je de hoes gebruikt. Toch is Olloclip wel het merk dat een ongekend uitgebreid macropakket levert voor de topmodellen van Apple en Samsung. In het Macro ProPack zit een fisheye-lens en 5 macrolenzen met verschillende vergrotingsfactoren, oplopend tot 21x. Goed bedacht!
Mijn advies voor een smartphone-lens
Als je gaat voor een betrouwbaar koppelsysteem en de beste beeldkwaliteit, dan zou ik zeker voor de hoes + lenzen van Moment kiezen. Houd er rekening mee dat je een creditcard nodig om Moment-spulletjes te bestellen. Meer weten over Moment? Lees dan mijn reviews over de Moment groothoek– en macrolens.
Bekijk de startersets van Moment
Wil je de beste kwaliteit voor zo weinig mogelijk geld en neem je een klein risico op de koop toe, dan is een hoes van Moment + de smartphone-lenzen van Sirui de meest voordelige keus.
Hoezen van Moment | Lenzen van Sirui
Wil je niet zoveel betalen voor het Moment-systeem en lijkt je de combi van Moment en Sirui toch wat te risicovol, kijk dan eens naar de hoes + lenzen van Black Eye. De hoezen zijn vooralsnog alleen verkrijgbaar voor selecte iPhone-modellen.
