Een foto van té enthousiast lachende mensen die elkaar een ferme handdruk geven, een landschap met overdreven felle kleuren, een portret waarvan de huid plastic lijkt of een nieuwsfoto die volledig met kunstmatige intelligentie is opgebouwd. De wereld wemelt van maniakaal gepolijste en neppe foto’s. Foto’s van een wereld die niet bestaat. Komen we hier nog uit?
De esthetiek van gladde foto’s ontgaat niemand, maar iedereen weet dat zo’n overgepolijst beeld niet de werkelijkheid weergeeft. Mensen zijn op alle mogelijke manieren wars van nep en onecht, maar het oppoetsen van de realiteit via foto’s is gek genoeg volkomen geaccepteerd.
Losjes
Gelukkig bestaan er ook tegenbewegingen. De gratis stockfotowebsite Unsplash heeft zich inmiddels ontwikkeld als de tegenpoolkoning van de gladde foto. De foto’s op unsplash.com zijn vrijwel zonder uitzondering sferische platen die authenticiteit uitstralen. Niet perfect, maar wel persoonlijk en verhalend. De kwaliteit zit ’m in het beeld zelf, niet in de polijsting ervan. Ook de kadrering is vaak bewust ‘losjes’.
Lomografie
Nu lijkt dat een nieuwe trend, maar niets is minder waar. Begin jaren 90 ontdekte een stel Oostenrijkse studenten in Praag de LOMO LC-A, een ‘Oostblokcamera’ die zo simpel in elkaar stak dat hij ideaal was voor snelle terloopse shots. De foto’s die de camera maakte, zaten vol met imperfecties: lensfouten, overdreven donkere hoeken, vreemde contrasten, fletse kleuren, overbelichte delen; maar dat vonden de studenten juist prachtig.
In 1992 richtten ze in Wenen de Lomography Society die zich in het begin vooral bezighield met het verspreiden van de LOMO en de tien gouden lomoregels die er op neerkomen dat je werkelijk alle fotografiedogma’s aan je laars lapt . De grappigste zijn regel 8: ‘Je hoeft niet van tevoren te weten wat er op de foto staat’ en regel 9: ‘Achteraf trouwens ook niet’. Haha!
De 10 gouden regels van de lomografie
- Neem je camera overal mee naartoe;
- Gebruik ‘m altijd, dag en nacht;
- Lomografie is een deel van je leven;
- Oefen met opnames uit de losse hand;
- Ga zo dicht mogelijk bij het onderwerp staan;
- Denk niet na;
- Wees snel;
- Je hoeft niet van tevoren te weten wat er op de foto staat;
- Achteraf trouwens ook niet;
- Maak je niet druk over deze regels.
Laat het los
Het idee achter lomografie is dat je niet te veel nadenkt over de foto die je wil maken en hoppa, vanuit de heup de ontspanknop indrukt. Toch is het ook weer niet lukraak fotograferen, want lomografie is anno nu nog steeds hartstikke analoog. Die lomo-camera’s lusten alleen ouderwetsche fotorolletjes en het ontwikkelen van al die plaatjes is bepaald niet gratis. Hoe spontaan lomografie ook is: een ‘lomograaf’ zal door die hoge ontwikkelkosten toch bewuster omgaan met zijn beeldmateriaal.
Persoonlijk lijkt me dat uit de heup schieten hoogstens leuk voor een middagje, maar het past wel in de trend van loslaten van controle, experimenteren en écht contact maken met je onderwerp. Ofwel: minder krampachtig zoeken naar een esthetisch plaatje.
Fotografische vrijheid
Techniek kan je zeker helpen om je foto’s beter te maken, maar uiteindelijk bepaalt de inhoud of je foto ‘aankomt’ of niet. De betere foto heeft een ziel, brengt een emotie over of vertelt een verhaal. Als het nodig is, mogen alle fotografieregels daarvoor wijken.
Je snapt vast wel waar ik met dit verhaal naartoe wil: lomografie heeft overduidelijk een haakje met smartphone-fotografie. Een smartphone levert veel betere foto’s af dan een lomocamera, maar het is nog altijd geen perfecte camera. Professionele fotografen (uitzonderingen daargelaten) zullen je vertellen dat de belachelijk kleine sensor en het ontbreken van een diafragma de smartphone per definitie ongeschikt maakt voor serieuze fotografie.
Wat ik daarvan vind? Onzin!
De smartphone-camera heeft inderdaad beperkingen, zoals elk apparaat dat heeft. Met een broodrooster kun je geen tosti’s maken. Ja toch, niet dan? Het gaat erom hoe slim jij met die beperking omgaat.
Mijn tip voor jou: laat je eens een week of een maand leiden door de gouden regels van de lomografie. En kijk wat er gebeurt. Regel 1 heb je alvast in de pocket!
De verre van perfecte foto boven dit artikel is van dimchap via Flickr | Camera: Lomo LC-A
