Als de zon door de wolken breekt, krijgt elke fotograaf een cadeautje in zijn schoot geworpen: schaduw! Het gekke is dat ‘schaduw’ tegelijkertijd een beladen woord is met veel negatieve betekenissen. Maar vergis je niet: in de fotografie is schaduw zonder meer een van de meest intrigerende beeldelementen. En dat is juist positief!
Het woord ‘schaduw’ (of ‘shadow’) staat in duizenden titels van boeken, films en muzieknummers. En da’s niet zomaar natuurlijk. Schaduw is een ideaal thema voor emotie, drama en mystiek, en daarom maken componisten, schrijvers en regisseurs er dankbaar gebruik van.
In de fotografie is schaduw letterlijk aanwezig, maar tegelijkertijd ook een beeldelement dat méér is dan alleen tegengehouden licht. Het kan je zelfs meevoeren naar een andere dimensie.
Neem bijvoorbeeld deze foto van fotograaf George Steinmetz. Ik zou hem het liefst hier plaatsen, maar dat mag niet van de copyrightpolitie. Als je de foto bekijkt, dan denk je in eerste instantie dat je de silhouetten van kamelen ziet, totdat je merkt dat het om een luchtfoto gaat. Wat je ziet zijn dus de schaduwen van de kamelen.
Magische schaduw
Schaduw heeft iets magisch. Een foto van een struik is op zich niet bijzonder, maar de schaduw ervan wel. De schaduwen maken de foto tot een grafisch kunstwerkje en ze stellen jou als kijker een vraag: ‘Waar kijk je eigenlijk naar?’ Al kijkende word je benieuwd naar het object dat het zonlicht zo creatief tegenhoudt.
Schaduw als beeldversterker
Schaduw kan een ‘special effect’ geven aan een gewoon onderwerp. Een gebouw is een gebouw, maar met de schaduw van een boom die er bijna op geprojecteerd lijkt, maakt het extra bijzonder.
Schaduw kun je zien als het toeval van het moment, maar je kunt ’m ook aan het werk zetten om het perspectief te benadrukken. In de foto hieronder zorgt de schaduw van de balustrade voor extra leidende lijnen in het horizontale vlak. Zonder de schaduw zou de foto een stuk minder krachtig uitpakken.
Schaduwen accentueren
Veel mensen hebben de neiging om een foto met veel schaduw lichter te maken. Wees niet bang voor een groot donker vlak in je foto. De enige voorwaarde is dat het contrast met de lichte delen van het beeld groot genoeg is. Sterker nog: je kunt je foto extra krachtig maken door de schaduwen juist donkerder te maken dan ze in werkelijkheid zijn. Mag dat zomaar? Ja, natuurlijk mag dat! Bedenk dat je niet de werkelijkheid aan het fotograferen bent, maar jouw visie op de werkelijkheid.
Voorbeeldje? Op de foto hieronder zag ik een stelletje precies naar het ‘lichtgat’ in de schaduw lopen. Hebbes! Maar de foto had zo veel storende elementen dat ik besloot om het stel uit te lichten, door de schaduwen extra aan te zetten. De omschakeling naar zwart-wit zorgt voor een extra krachtig effect.
Een ander voorbeeld is deze mooie landschapsfoto. Misschien zegt je fotobewerkingsinstinct dat de heuvels opgelicht moeten worden, maar in dit geval maakt het spaarzame avondlicht op de voorgrond het landschap juist spannender omdat het de subtiele glooiingen accentueert.
Wees kortom niet bang om de schaduwpartijen donker te maken, of donker te houden.
Lange schaduwen
Selfies zijn meestal niet aan mij besteed, maar als het gouden uur aanbreekt met zijn lange schaduwen, dan kan ik het niet laten om wat schaduwselfies te nemen.
Lange schaduwen zijn zo beeldbepalend dat ze al snel onderdeel van je compositie worden. Helemaal als je met tegenlicht fotografeert. De lange schaduwen leiden je ogen naar het onderwerp dat de schaduw veroorzaakt. En daarmee heeft de schaduw een mooie taak als leidende lijn.
Schaduwportretten
Portretten in de zon maken is meestal een no-go vanwege de bikkelharde schaduwen die dat oplevert. Maar een gezicht waarop een licht/schaduwpatroon valt, kan een portret juist extra drama meegeven. Als de zon schijnt, en je bent erop gefocust, dan zie je die patronen of schaduwstrepen overal.
Wil je graag zelf de regie houden? Neem dan een voorwerp mee dat mooie schaduwen oplevert. Dat kan een takje zijn, een bloem, stukje glas of een vergiet uit je keukenkast.
Zwart-wit schaduw-fotografie
Schaduw oogt vaak als een grafische weergave van de werkelijkheid. Niet zo verwonderlijk dus dat foto’s met sappige schaduwen het goed doen in zwart-wit. Een wat saaie kleurenfoto van een schaduw kan er in zwart-wit opeens heel krachtig uitzien.
Goede blog, zelf ben ik ook gek op schaduwfoto’s, in de zin van foto’s van schaduwen van bijvoorbeeld iets kleins als het geraamte van een blaadje. Lovit!