Wat niemand je vertelt over macrofotografie met je telefoon

Welk jaargetijde het ook is; de natuur heeft altijd iets bijzonders in petto. Het is niet voor niets dat macrofotografie met een telefoon vooral in het voorjaar en de zomer razend populair is. Fabrikanten en app-ontwikkelaars spelen handig in op dat enthousiasme door apps met een macrostand of smartphones met een speciale macrolens of macromodus op de markt te brengen. Goede zaak en iedereen blij? Nou nee. Ik zal je uitleggen waarom.

Telefoon met ingebouwde macrolens

Laten we beginnen met de telefoons met een ingebouwde macrolens. De laatste jaren buitelen fabrikanten van smartphones over elkaar heen om zo veel mogelijk lenzen in het kleine oppervlak van een mobieltje te proppen. Wat kun je na een ultragroothoek- en telelens nog bedenken? Precies, een macrolens. Superhandig, of juist niet?

De OnePlus Nord 3, een middenklasse mobiel van rond de 500 euro, is een voorbeeld van een smartphone met ingebouwde macrolens. De adder onder het gras is dat die lens een resolutie heeft van 2MP, 2 megapixels dus. Da’s in de praktijk een plaatje van 1600 x 1200 pixels. Op je telefoon lijkt het misschien fantastisch, maar als je hem op een computerscherm bekijkt of er een afdruk van maakt, dan ga je echt schrikken van de beeldkwaliteit. Zo’n macrolens heeft geen ander doel dan het paaien van de onwetende consument. Een foto van 2 megapixels was in de vorige eeuw spectaculair, maar daar kun je als fabrikant allang niet meer mee aankomen.

Al een flink stuk beter zijn een aantal smartphones van Samsung. De populaire Samsung A54 heeft bijvoorbeeld een macrolens van 5MP, goed voor 2592 x 1944 pixels. Dat zijn genoeg beeldpunten voor een scherpe foto op een website, Facebook of Instagram of een afdruk van een half A4’tje. Op zich helemaal geen slecht resultaat voor een smartphone van rond 450 euro, maar de macrolens levert bij lange niet het aantal beeldpunten van de hoofdcamera. Stel dat je een beelduitsnede wil maken, dan verlies je nog meer pixels en uiteindelijk ook scherpte.

Smartphone-app met macrostand

Een app die sinds jaar en dag furore maakt met een heuse macrostand is Camera+ 2. De app is alleen voor iPhones, maar er zijn ook Android-apps met eenzelfde functionaliteit.

Camera+ is een fantastische app met alle mogelijke instellingen om alles uit je smartphone te trekken wat er maar in zit. Maar hoe kan Camera+ nu een macrostand hebben als je geen macrolens hebt? Het antwoord is simpel. Camera+ laat je smartphone digitaal inzoomen waardoor het lijkt alsof je camerabeeld vergroot wordt. Op het eerste gezicht ziet het er acceptabel uit, maar als je goed kijkt, is het beeld nergens gestoken scherp. Digitaal zoomen is nooit goed voor een foto. Optische zoom is altijd beter. Maar wat is precies het verschil?

• Optische zoom wil zeggen dat de lenzen in de camera voor de vergroting van het beeld zorgen. Hiermee haal je je onderwerp dichterbij zonder dat je beeldkwaliteit verliest.
  
• Digitale zoom betekent dat je een deel van je foto digitaal vergroot. Dat lijkt weliswaar op optisch inzoomen, maar eigenlijk gooi je een berg aan beeldinformatie (en scherpte!) weg.

Het trucje van Camera+ is dat het digitaal inzoomt, maar je foto wel aflevert op het volledige aantal beeldpunten van de hoofdcamera. Niks aan het handje, zo lijkt het, maar het blijft digitale zoom met de kwaliteitsvermindering die daarmee gepaard gaat.

Smartphone met macrostand

Als een app als Camera+ 2 een macrostand kan forceren, dan kan de vaste camera-app dat natuurlijk ook. Sinds een aantal jaren hebben Samsung-telefoons in de S-serie en iPhone Pro-modellen een macrostand. Ik moet zeggen: daar rollen op zich prachtige foto’s uit.

Maar als je je wat verder gaat verdiepen in de werking, dan blijkt ook hier dat die macromodus de kwaliteit van ‘echte’ macrolenzen niet kan bijbenen. De fabrikanten gebruiken de ultragroothoeklens (de 0,5 of 0,6-lens) als macrolens. Simpelweg omdat dat de enige lens is waarmee je van heel dichtbij foto’s kunt maken.

Stel nu dat je met de hoofdcamera (de 1-lens) een bloem wilt fotograferen. Dan schakelt je smartphone de macromodus in en kun je de bloem van heel dichtbij fotograferen. Wat er feitelijk gebeurt, is dat je smartphone overschakelt naar de ultragroothoeklens en het beeld digitaal inzoomt zodat het overeenkomt met de beeldhoek van de hoofdcamera.

De ultragroothoeklens zorgt weliswaar voor een scherp beeld in het midden, maar heeft een naar soort onscherpte in de randen en hoeken van de foto. Klinkt misschien wat vaag, maar als je de video hieronder bekijkt, dan snap je wat ik bedoel.

En er speelt nog iets anders. De ultragroothoeklens heeft een grote scherptediepte (het deel van de foto dat van voor naar achter scherp is). Dat lijkt een gunstige eigenschap voor macrofotografie, maar het tegendeel is waar. Bij macrofoto’s wil je juist dat de achtergrond wazig is zodat het scherpe bloemetje, blaadje of insect goed uit de verf komt en niet ‘fotografisch vastgeplakt’ zit aan planten op de achtergrond.

Op het volgende plaatje zie je wat ik bedoel. De foto links is gemaakt met de macrostand op de iPhone 15 Pro. Het beeld is mooi scherp, maar de achtergrond maakt de foto ongelooflijk onrustig en rommelig.

De foto rechts is gemaakt met een speciale macro-voorzetlens. Door de wazige achtergrond gaat je aandacht volledig naar de fraaie seringenknopjes. De foto krijgt een bijna mystieke ervaring.

Maar wat dan dan wel?

Maar wat is dan wel de beste manier om eens even lekker los te gaan met macrofotografie op je telefoon? Weet je wat het is? De beperkte macrolenzen in smartphones en de macrostand van Camera+ en andere camera-apps zijn prima om uit vinden of macrofotografie iets voor jou is. Krijg je de smaak te pakken (lijkt mij onvermijdelijk!), neem dan de volgende stap en koop een losse macrolens. Voor een paar tientjes heb je er al een.

Het grote voordeel is dat je met zo’n opzetlens niet leunt op een digitale trukendoos en gebruikmaakt van de volledige resolutie en beeldkwaliteit van je hoofdcamera. En als je dan een keer een fantastische foto hebt gemaakt, dan kun je hem nog eens een keer opblazen tot een vergroting van pak ’m beet 30 x 40 centimeter zonder dat je pixels of een rare onscherpte ziet. Wel zo leuk…

Twee verschillende soorten macrolenzen voor smartphones

Stel dat je een losse macro-voorzetlens voor je telefoon wilt aanschaffen, dan is het belangrijk om te weten dat je grofweg twee verschillende soorten hebt: de ‘long range’ macrolens en de 10x macrolens.

10x macrolens (of meer)

Eerst maar even een andere mythe om zeep helpen: een 10x macrolens vergroot je beeld écht geen 10 keer (!), maar eerder iets van 1,5 of 2 keer. Maar dat staat marketingtechnisch natuurlijk niet zo goed, en als lenzenfabrikant moet je wel mee met die 10x-mythe om niet onder te doen voor de concurrentie.

Desondanks is zo’n 10x macrolens heel geschikt voor het vastleggen van bloemen, bladeren, schelpen, stenen, sierraden en texturen. Er gaat een nieuwe wereld voor je open! Het nadeel van die forse vergrotingsfactor is dat je je onderwerp op héél korte afstand moet fotograferen. Je moet de lens op precies 2,5 centimeter van je onderwerp houden om het scherp in beeld te krijgen.

Dat werkt prima bij onderwerpen die niet bewegen, maar het wordt een stuk lastiger als je vlinders, lieveheersbeestjes, libellen, bijen en andere insecten wil fotograferen. In dat geval moet je met zo’n 10x macrolens wel heel omzichtig te werk gaan, want zo’n insect blijft niet altijd netjes zitten als je hem op 2,5 centimeter nadert.

Long range macrolens

Een ‘long range macrolens’ vergroot een stuk minder dan een 10x macrolens, maar heeft het voordeel dat je minder dicht op je onderwerp hoeft te zitten. De scherpstelafstand van een longe range macrolens ligt tussen de 5 en 10 centimeter, een stuk meer dus dan bij een 10x macrolens. Daardoor zal een insect zich minder snel uit de voeten maken en kun je hem gemakkelijker vastleggen.

Ook de scherptediepte van een long range macrolens is minder hysterisch klein dan die van een 10x of 20x macrolens. Kort samengevat: een long range macrolens maakt het fotograferen en scherpstellen veel gemakkelijker, maar hij vergroot dus ook een stuk(je) minder.

Voorbeelden

Leuk, al die uitleg hierboven, maar nu wil je het natuurlijk ook nog even zien. Met 4 verschillende macrolenzen heb ik de bloesemknoppen van de appelboom in mijn tuin gefotografeerd, met daarbij een foto met de gewone smartphone-lens ter vergelijking. Dus onder elkaar:

• de iPhone 12 Pro standaardlens
• de 10x macrolens van Moment
• de 10x macrolens van Reeflex
• de long range 100mm macrolens van Apexel
• de long range 75mm macrolens van Reeflex

Welke macrolens moet je kiezen?

Uit mijn eerdere test blijkt dat de Moment 10x macrolens en de Reeflex 10x macrolens niet veel voor elkaar onderdoen. Ook niet qua prijs overigens. Als je alle lenzen even naast elkaar bekijkt, dan levert de Apexel 100mm macrolens de beste prijs/kwaliteitverhouding.

Insecten

Wil je graag vlinders, libellen en andere insecten fotograferen? Dan zijn de Apexel 100mm macrolens of de long range macrolens van Reeflex de beste opties. De Apexel-lens levert een verrassend goede beeldkwaliteit voor een lens van nog geen 40 euro. De long range macrolens van Reeflex vergroot een stuk minder dan de Apexel, maar biedt wel een grotere scherpstelafstand. Wat beeldkwaliteit betreft, presteert de macrolens van Apexel minstens zo goed als de long range macro van Reeflex.

Bij zowel de lenzen van Moment als Reeflex moet je nog een hoes kopen, al zijn die vooral verkrijgbaar voor iPhones en de laatste Samsung Ultra-telefoons. Heb je een andere Android-telefoon, dan val je bij Reeflex buiten de boot. Bij Moment kun je de lenzen nog gebruiken met de afzonderlijk te bestellen Universal Lens Mount). Bij de Apexel macrolens is een klemsysteem inbegrepen.

Kort samengevat

Beste allround macrolens: Moment 10x macro en Reeflex 10x macro
Macrolens met meeste vergroting: Reeflex 10x macro
Beste macrolens voor insectenfotografie: Apexel 100mm macro en long range macrolens van Reeflex
Beste macrolens voor beginners: Apexel 100mm macro

Nieuwe lenzen

Heb je een Pro-model iPhone of Samsung Ultra, dan moet je zeker even kijken naar de Reeflex Super Telephoto 240 & Macro Add-ons bundel. Deze combinatie van de Super Telephoto-lens en twee magnetische macro-lenzen geven je een ongekend voordeel als je graag macrofoto’s van insecten maakt.

Met de tele-macro-combi kun je op 20 tot 30 centimeter afstand op je gemak een bijtje, vlinder of libelle vastleggen. Bijkomend voordeel is dat je een prachtige achtergrondonscherpte krijgt, waardoor je onderwerp perfect loskomt van de achtergrond. Kijk maar eens naar de foto hieronder. De achtergrond is donkergrijs en daar is geen trucage aan te pas gekomen. Het is gewoon het water van mijn vijvertje.