Hele volksstammen zijn opgegroeid met zwart-wit. De foto’s in kranten waren zwart-wit, de fotograaf om de hoek maakte zwart-wit portretjes en ook tv startte als een zwart-wit medium. In de jaren 70 kregen zowel de beeldbuis als familiekiekjes steeds meer kleur, al is zwart-wit-fotografie altijd overeind gebleven als ‘creatief medium’. Zelf ben ik helemaal verslingerd aan zwart-wit-fotografie (met mijn smartphone) en in deze blog ga ik een poging doen om jou net zo enthousiast te maken.
Zwart-wit-fotografie = terug naar de basis
Om maar meteen met de deur in huis te vallen: zwart-wit is natuurlijk een verkeerde benaming. Het zou eigenlijk grijswaarden-fotografie moeten heten, want dat is wat je doet: je legt je onderwerp vast in een schakering aan grijstinten, en niet alleen in zwart en wit. Maar ik geef toe dat ‘zwart-wit-fotografie’ een stuk beter en minder saai klinkt.
Als je start met zwart-wit ga je terug naar de basis van de fotografie: schrijven met licht! Je gaat een nieuwe, fascinerende wereld ontdekken. Bijkomend voordeel: je kleurenfoto’s worden er ook beter van. Maar waarom zou je je eigenlijk in een zwart-wit-avontuur moeten storten? Ik geef je 7 redenen.
1. Je leert beter kijken en focussen
Kleur is prachtig, maar kan soms wel afleiden van vorm en inhoud. In zwart-wit ligt de focus volledig op het onderwerp, de lijnen, het perspectief en het licht. Het dwingt je om beter te kijken en meer aandacht te geven aan de compositie van je foto.
2. Grauw en flets bestaan niet in zwart-wit-fotografie
Hoe je het wendt of keert: fotograferen met mooi weer levert vaak krachtigere beelden op. Althans: als je in kleur fotografeert. Bij zwart-wit-fotografie spelen zon en schaduwen natuurlijk ook een belangrijke rol, maar het is veel minder bepalend.
Sterker nog: in zwart-wit is het licht nooit flets, dor, saai of bleek. Hoe vind je die! Het is echt zo: zelfs het meest beroerde licht of een grauwe dag kan nog mooie grijstonen opleveren of een waanzinnig contrast. In zwart-wit leer je het licht beter ‘lezen’. Weet je wat de beste manier is om licht en contrast ‘te lezen’? Kijken door je oogwimpers!
3. Je gaat beter kijken naar vormen in de natuur
Denk vooral niet dat de natuur ongeschikt is voor zwart-wit-fotografie. De meeste mensen zijn in de natuur gefocust op kleur, maar als je jezelf de opdracht geeft om ‘in zwart-wit te kijken’, dan ga je opeens letten op vormen en contouren. Als je het lastig vindt om je draai hierin te vinden, let dan eens op bladvormen, boomschors of andere texturen.
4. Kleurzweem? Welke kleurzweem?
Jarenlang heb ik in Photoshop kleurzwemen uit foto’s gefilterd. Stel je voor: twee mensen staan onder een tl-balk, vlakbij een raam en met een led-spot op hun snufferd. De camera ziet dat als een mix van groen, blauw en geel licht. Da’s in kleur een hoop kleurzweem-ellende bij elkaar, maar in zwart-wit merk je er niets van!
Ook handig: in de nabewerking kun je een bepaalde kleur bijsturen door hem lichter of donkerder te maken. In de foto hieronder heb ik bijvoorbeeld de groene tinten lichter gemaakt om het geheel wat contrastrijker te maken.
5. Zwart-wit-fotografie is ideaal voor minimalistische foto’s
Zwart-wit is heel geschikt voor foto’s met weinig beeldelementen. Door het ontbreken van kleur ligt de focus volledig op het spel van licht en donker en de grijstonen daartussen. Bezoek je weleens een museum? Da’s namelijk een ideale plek voor subtiele zwart-wit-fotografie. Dat komt omdat musea vaak minimalistisch van opzet zijn om alle aandacht te vestigen op de geëxposeerde werken.
Dus de volgende keer dat je gaat: vergeet de tentoonstelling dan even en kijk naar de ruimtes, de ramen, het licht en de mensen die er lopen. Wedden dat je heel anders gaat kijken!? Bijkomend voordeel: met een smartphone mag je vrijwel altijd fotograferen in een museum.
6. Zwart-wit is ideaal voor drukke foto’s
Huh? Maar net las je toch het tegendeel? Ja, dat klopt, maar ook bij drukke foto’s kan zwart-wit helpen om rust te scheppen. Wat je je moet afvragen is of die kleurige sjaal, dat groene raam, die gele auto of de knalblauwe lucht (ik noem wat voorbeelden ;-)) wel bijdraagt aan de compositie van de foto. Meer dan eens zijn het alleen maar stoorzenders. In zwart-wit valt de drukte en kleurenchaos een stuk minder op en verschuift de aandacht naar het échte onderwerp van je foto.
7. Leidende lijnen: in zwart-wit extra lekker
Hier ben ik misschien ‘een beetje’ bevooroordeeld, maar persoonlijk vind ik dat leidende lijnen het beste uit de verf komen in zwart-wit-foto’s. Normaal maken je ogen via leidende lijnen ‘een reisje’ van twee seconden door een foto, maar in zwart-wit word je al snel bij je lurven en kladden gegrepen en de foto ingezogen. Hoppa!
Hoe maak je zwart-wit-foto’s op je smartphone?
Er zijn twee manieren om zwart-wit-foto’s te maken met de standaard Camera-app op je smartphone.
- Meteen in zwart-wit fotograferen.
- In kleur fotograferen en achteraf in de nabewerking omzetten naar zwart-wit.
Er is geen goed of fout, maar ik kan me voorstellen dat in het begin optie 1 gemakkelijker is om te kijken of je beeld in zwart-wit goed overkomt. Je kunt de standaard camera-app van je smartphone zo instellen dat hij het beeld in zwart-wit laat zien, maar ook de kleureninformatie onthoudt. Da’s handig als je later toch besluit dat de kleurenversie beter is.
In zwart-wit fotograferen met iPhone
- Open de Camera-app en selecteer de foto- of portretmodus.
- Tik op
en tik vervolgens op 
. - Veeg onder het camerabeeld de filters naar links en kies het filter ‘Noir’
en tik vervolgens op 
.In zwart-wit fotograferen met Samsung
- Open de Camera-app en druk op het Filter-icoon, helemaal rechtsboven in het scherm.
- Veeg onder het camerabeeld de filters naar links en kies het filter ‘B&W’
Achteraf omzetten in zwart-wit met Snapseed of Lightroom
Dat is de methode die mijn voorkeur heeft. Op den duur leer je om te kijken en denken in grijswaarden, al wil ik na een opname in kleur nog weleens snel checken of hij het goed ‘doet’ in zwart-wit. De beste apps voor het omzetten in zwart-wit zijn Snapseed en Lightroom mobile.
Snapseed
Snapseed heeft onder ‘LOOKS’ een aantal zwart-wit filters staan, maar voor het echte werk kun je beter de optie ‘Zwart-wit’ kiezen in ‘TOOLS’. Hier heb je wat meer filteropties én de mogelijkheid om kleurenfilters op je foto los te laten zodat je de grijstinten van de oorspronkelijke kleuren rood, oranje, blauw en groen, donkerder of lichter kunt maken. Nadat je je foto hebt omgezet naar zwart-wit heeft Snapseed nog een batterij aan gereedschappen om je foto te finetunen.
Lightroom
Hoe goed en uitgebreid Snapseed ook is, de app kan in mijn ogen niet tippen aan Lightroom. Deze mobiele app van Adobe is een meester in het omzetten van een kleurenfoto naar zwart-wit. Je kunt alle facetten van de omzetting heel nauwkeurig instellen zonder een ‘omweg’ naar een nieuwe tool te hoeven maken zoals dat bij Snapseed het geval is.
Zwart-wit-fotografie is een drama-queen
Fotografie is sowieso een prachtig medium om de tijd vast te leggen, maar zwart-wit maakt het allemaal nog beter. Zwart-wit kan zich ontpoppen tot een ware drama-queen, maar dan wel een met het hart op de goede plek. Probeer het eens uit!
Wat een inspirerende blog weer! En wat heb je toch een topmodellen😊
Dankjewel! En ja, die modellen werken altijd perfect mee 😉