Wat is het beste fotobewerkingsprogramma voor je computer?

Je smartphone is een prachtige ontwikkelcentrale voor je foto’s, maar eerlijk is eerlijk: foto’s bewerken op een computer gaat vaak toch net even wat soepeler. De Adobe-apps Photoshop en Lightroom zijn al jaren de standaard. Hoe goed dat duo ook is, ik merk dat veel mensen aanhikken tegen de abonnementsvorm van deze software. Bestaan er alternatieven? Jazeker, die zijn er, maar wat is dan het beste fotobewerkingsprogramma? En nog belangrijker: met welke fotobewerkings-app kun je het snelst aan de slag?

Veel fotobewerkingsprogramma’s zijn schatplichtig aan Photoshop. Moet je nagaan: het programma is eind jaren 80 bedacht en ontwikkeld door 2 broers: John en Thomas Knoll, maar de basis is in die meer dan 30 jaar min of meer onveranderd gebleven. De lasso, het toverstafje, de gum, het emmertje, de penseel, enzovoort; ze waren er al vanaf het prille begin.

Het concept van de broers Knoll was zo sterk, dat veel fotobewerkingsprogramma’s ‘leunen’ op de denkwijze en opzet van Photoshop.

De grote vraag is waarom Adobe die opzet zelf heeft verlaten met Lightroom. Nu ben ik zelf een Photoshopper vanaf versie 1, dus ik weet eigenlijk niet beter, maar veel mensen vinden Photoshop een behoorlijk ondoorgrondelijk programma. En daarbij ontbreekt een belangrijke functie waar vooral pro-fotografen niet zonder kunnen: een overzichtelijke bibliotheek waar je je foto’s kunt ordenen en sorteren.

Dat was een van de redenen voor Adobe om een programma te ontwikkelen dat focuste op fotobeheer en het ‘ontwikkelen’ van digitale foto’s. Vroeger werden analoge foto’s ontwikkeld in een donkere kamer, een darkroom. Nu kan dat digitaal in vol daglicht. Dus daar komt de naam ‘Lightroom’ vandaan.

Hoe je het ook wendt of keert: Adobe zet ook hier de standaard. Net zoals Microsoft dat doet met Word en Excel. Kun je daaromheen? Maar ja, natuurlijk! Maak je het jezelf daarmee gemakkelijker? Mmm, dat valt te betwijfelen, maar er zijn wel degelijk goede en betaalbare alternatieven.

PaintShop Pro

PaintShop Pro van Corel is zo lang als ik me kan herinneren een waardig alternatief voor Photoshop op het Windows-platform. Photoshop heeft de naam, maar PaintShop Pro flikt het om voor een fractie van de Photoshop-prijs een zee aan functies te bieden in een goed doordachte interface. Maar ja, hoe houd je het overzicht?

Nou, daar hebben die Canadese Corel-ontwikkelaars een slimme oplossing voor bedacht. Het probleem van veel apps is dat ze nooit voor één specifieke groep mensen zijn gemaakt. Als app-bouwer wil je zowel de beginner als de ervaren beeldbewerker bedienen. In PaintShop Pro heeft Corel daarom 3 werkruimtes ingevoerd voor – je raadt het al – 3 ervaringsniveaus.

Als beginner start je het beste in de werkruimte Fotografie waarin alle geavanceerde knoppen en menu’s zijn verborgen. Wat overblijft is een eenvoudige interface met een beperkt aantal knoppen waarmee je je foto’s kunt verbeteren. Wil en kun je meer, dan schakel je over naar de werkruimte Essentials met geavanceerde bewerkingsgereedschappen. En heb je al de nodige ervaring met fotobewerking, dan trek je met de werkruimte Compleet alle registers van PaintShop open.

Net als veel andere fotobewerkingsprogramma’s toetert ook PaintShop Pro over ‘AI’ wat staat voor Artificial Intelligence. Kort door de bocht wil dat zeggen dat de software ‘snapt’ wat hij ziet en op basis daarvan automatisch verbeteringen kan doorvoeren. Zo kan PaintShop bijvoorbeeld op een slimme manier ruis, jpg-artefacts en andere beeldvlekken wegwerken.

Corel PaintShop Pro
Prijs: €69,95
Platform: Windows
Nederlandse versie: ja
Koop bij: bol.com of Corel

Gimp

In 1995 startten Berkeley-studenten Spencer Kimball en Peter Mattis met de ontwikkeling van een fotobewerkingsprogramma dat je zou kunnen zien als de gratis tegenhanger van Photoshop. Gimp is een open source-programma wat betekent dat er niet een vast ontwikkelteam aan werkt, maar ontwikkelaars over de hele wereld bijdragen leveren aan de software. Samen sterk dus. Klinkt fantastisch toch?

Goedkoper dan gratis bestaat niet, dus je zou denken dat Gimp de universele fotobewerker op aarde is. Qua functionaliteit kan het niet tippen aan Photoshop, maar het komt er verrassend dicht bij in de buurt. Wat weerhoudt ons dan om Gimp te gebruiken in plaats van Photoshop?

Ik heb Gimp al heel wat keren op mijn computer geïnstalleerd. Al die noeste arbeid moet je toch een kans geven, nietwaar? En steeds opnieuw verbaas ik me over de belabberde interface (= de manier waarop alles is ingericht) van het programma. Ik zal niet beweren dat het een totale chaos is, maar de logica is vaak ver te zoeken en een goede structuur ontbreekt. Het is een beetje alsof je in een vreemde omgeving de weg zoekt en het richtingbord 10 meter ná de afslag staat in plaats van 100 meter ervoor.

Qua functionaliteit mag Gimp dan een verrassend complete beeldbewerker zijn, maar de interface is zo niet-intuïtief dat ik het programma niemand wil aanraden.

Gimp
Prijs: gratis
Platform: Windows, Mac, Linux
Nederlandse versie: ja
Fotobeheer: nee
Download bij: gimp.org

Adobe Photoshop Elements

Wat? Toch zo’n abonnement van Adobe? Nee, Photoshop Elements is wat je noemt de ‘consumentenversie’ van Photoshop. Wat Elements desondanks vóór heeft op Photoshop is een organizer waarin je je foto’s kunt beheren en sorteren. Superhandig als je zo’n functie nog niet op je computer hebt staan of nog niet gebruikt.

Elements heeft weliswaar minder functies in huis, maar kan sommige handelingen veel sneller en simpeler uitvoeren dan Photoshop. Een leuk voorbeeld daarvan is de correctietool om iemands geopende ogen van de ene foto met een druk op de knop te verplaatsen naar een andere foto waar-ie net op het verkeerde moment met zijn ogen knipperde. Ook weer een staaltje kunstmatige intelligentie. Zo’n ‘ogenwissel’ kan in Photoshop ook, maar zeker niet zo snel en eenvoudig.

Net als PaintShop Pro heeft Elements drie niveaus: Quick, Guided en Expert, al vind ik dat hier minder gestroomlijnd uitgevoerd dan PaintShop Pro. Bij vlagen doet Elements zelfs gedateerd aan, en dan heb ik het over versie 2021. Wie weet is dat inmiddels verbeterd.

Heel handig is dat niveau ‘Guided’ je – zoals de naam al aangeeft – op weg helpt met mini-stappenplannetjes voor 58 fotobewerkingen. Dat is een leuke manier om je kennis te vergroten. Of je met die opgedane ervaring snel kunt doorschakelen naar het Expertniveau valt te bezien. Die drempel lijkt me toch aardig hoog. Aan de andere kant: in die Expertmodus is zo veel mogelijk dat het je de aanschaf van Photoshop kan besparen.

Adobe Photoshop Elements
Prijs: €100. Bij bol.com krijg je voor dezelfde prijs ook Premiere Elements bijgeleverd.
Platform: Windows, Mac
Nederlandse versie: ja (Windows); de Mac-versie is alleen in het Engels beschikbaar.
Fotobeheer: ja
Koop bij: bol.com

Topaz Studio

Het Amerikaanse Topaz Labs startte ooit bescheiden met een reeks plugins voor Photoshop, maar de makers besloten (terecht!) dat het tijd was om al die filters in een volwaardig programma te gieten. Topaz Studio ziet er heerlijk clean en overzichtelijk uit. Eenvoud van buiten en kracht en verfijning van binnen: ik hou ervan.

Het krachtigste onderdeel van Topaz Studio is misschien wel de reeks selectie- en maskergereedschappen. Als je ook maar een beetje op weg bent met fotobewerking, dan weet je dat je een foto krachtiger maakt door een effect niet over de hele foto heen te gooien, maar juist op een deel ervan los te laten. Topaz Labs heeft daar een mooie set gereedschappen voor ontwikkeld die zo slim zijn dat ze letterlijk de randen van je onderwerp opzoeken voor een zo nauwkeurig mogelijke selectie.

Een andere troef van het programma is dat het bij elke bewerking een nieuwe afbeeldingslaag aanmaakt. Daardoor blijft niet alleen het origineel onaangeroerd, maar kun je de effecten in een later stadium nog finetunen, verschuiven of van een selectiemasker voorzien.

Een nadeel van Topaz Studio is dat je er een vrij recente computer voor nodig hebt met flink wat werk- en videogeheugen. Probeer dus altijd eerst de proefversie (even scrollen tot je de knop ‘Try for free’ ziet).

Topaz Studio 2
Prijs: €81,84
Platform: Windows, Mac
Nederlandse versie: nee
Fotobeheer: nee
Koop bij: Topaz Labs

PhotoWorks

PhotoWorks is het enige Windows-only fotobewerkingsprogramma dat ik hier bespreek, maar het is net even te interessant om links te laten liggen. Verwar het programma niet met het gelijknamige Photoworks Picture Editor voor iOS, want dat is iets heel anders.

Het eerste wapenfeit van PhotoWorks is dat het prima draait op zowel oude computers als op de latest greatest PC. Ik zal je niet vermoeien met specificaties, maar als ik je vertel dat je het programma zelfs op het antieke Windows XP kunt installeren, dan weet je vast genoeg. PhotoWorks is zo’n programma waar je op zich meteen mee aan de slag kunt zonder handleiding. Grote knoppen in het scherm leiden je naar de juiste regelbalken om je foto te verbeteren, te retoucheren of een effect of filter op los te laten.

Je verwacht het niet, maar ook PhotoWorks doet aan kunstmatige intelligentie. De reeks gereedschappen om portretten mee te finetunen doen nauwelijks onder voor de ‘neural engine’ in Photoshop. Ook heel handig is de tool om objecten vrijstaand te maken. Trek een kader om je onderwerp en PhotoWorks verwijdert de achtergrond in een handomdraai. Helemaal perfect is het dan misschien nog niet, maar het gaat gemakkelijker dan in Photoshop.

PhotoWorks is verkrijgbaar in een Standard-, Deluxe- en Pro-versie. Welke versie je zou moeten kopen, vind ik eerlijk gezegd een no-brainer, maar als je twijfelt kun je natuurlijk ook eerst een proefversie downloaden.

PhotoWorks
Prijs: €20 tot €39, afhankelijk van de gekozen versie
Platform: Windows
Nederlandse versie: ja
Fotobeheer: nee
Koop bij: PhotoWorks

ON1 Photo RAW

Een wat minder bekende foto-editor is Photo RAW van het Amerikaanse ON1. Het pakket is wat meer gericht op ervaren fotografen en wat minder intuïtief te bedienen dan bijvoorbeeld Luminar of Photoshop Elements. En dat verklaart waarschijnlijk ook waarom je na het downloaden van het programma (2,1 GB!) meteen een webpagina met de gebruikershandleiding en een snelstartvideo krijgt voorgeschoteld.

Eén blik op de snelstartvideo maakt al meteen duidelijk wat de ambitie is van de makers: pak het beste van Lightroom Classic én Photoshop, doe er een scheut kunstmatige intelligentie bij en stop het in één programma. Slim! Wat Photo RAW bijvoorbeeld vóór heeft op Lightroom, is dat je met lagen kunt werken. En dat is handig als je (delen van) verschillende afbeeldingen wilt combineren of als je een bepaalde bewerking op een deel van je foto wil loslaten, terwijl je de afbeelding zelf intact laat.

Die lagen hebben nog een ander voordeel: Photo RAW kan daarmee ook verschillende foto’s combineren en mixen tot een naadloos geheel. Bijvoorbeeld voor panorama’s, maar zelf ben ik meer enthousiast over de functie die ‘focus stacking’ heet. Dat is een techniek waarmee je de scherptediepte van bijvoorbeeld een macrofoto kunt vergroten door foto’s met verschillende scherpstelpunten met elkaar te mengen.

Bekijk ook

Fotobewerking

Wat is vignettering en waarom maakt het je foto’s beter?

Net als Lightroom heeft Photo RAW ook een mobiele variant. Het desktopprogramma biedt echt waar voor zijn geld en de mobiele versie is zelfs gratis. En ja, er is ook een abonnement om je foto’s in de cloud op te slaan en ze afwisselend te bewerken op zowel computer als smartphone. Dat klinkt ideaal en ook een kans om Lightroom naar de kroon te steken, zou je denken. Toch is dat cloudabonnement qua opslagcapaciteit duurder dan de Adobe-cloud. Dus stel dat je warmloopt voor Photo RAW, dan zou ik niet kiezen voor de cloudversie.

Smartzine mag 20% korting geven op de aanschaf van ON1 Photo RAW. Vul bij het bestellen de code SMARTZINE20 in om de korting binnen te slepen.

ON1 Photo RAW
Prijs: €117, cloud-abonnement vanaf €9,35 per maand voor 200GB
Platform: Windows, Mac
Nederlandse versie: ja
Fotobeheer: ja
Koop bij: ON1

Luminar AI en Luminar Neo

De website van Skylum Software laat er geen misverstand over bestaan: dit bedrijf uit Kyiv staat voor gigantische uitdagingen. In deze blog vertelt een aantal Skylum-medewerkers hoe drastisch hun leven is veranderd na de Russische inval in Oekraïne.

Ondanks die bizarre hindernissen blijft Luminar een rijzende ster in beeldbewerkingsland. Net als Topaz Studio begon Luminar als een Photoshop-plugin, maar de app is inmiddels geëvolueerd tot een volwaardig beeldbewerkingsprogramma. Het verwarrende van Luminar is het gegoochel met namen en versienummers. Na Luminar 4 verscheen niet Luminar 5, maar kwam Luminar AI, een programma dat bol staat van fotobewerking met kunstmatige intelligentie.

Anno 2022 struikel je continu over deze term, maar Luminar AI was er veel eerder bij dan de concurrentie. Nu ben je bijna verbaasd als een programma niet de lucht kan aanpassen. Wat Luminar al meteen goed deed bij zo’n ‘luchtvervanging’ is de sfeer van je foto aanpassen om hem zo perfect mogelijk te laten aansluiten op de nieuwe lucht. Dat lukt Photoshop tot op de dag van vandaag maar heel matig.

Daarnaast heeft Luminar AI heeft ‘verbeteraars’ voor onderwerpen als portretten en landschappen, maar ook voor sfeer, huid, structuur. Luminar scant je foto, herkent onderwerpen, en maakt op op basis daarvan beeldaanpassingen. Als het programma te ver doordrijft, kun je die aanpassingen met schuifregelaars weer temperen.

Wil je je foto onderdompelen in een andere sfeer, dan helpen de makers je snel op weg met een flinke reeks voorgeprogrammeerde filters, al ligt daar een stuk minder de nadruk op. Alles in het programma is erop gericht om overzicht te creëren en snel resultaten te boeken zonder meteen te verzanden in een woud aan knopjes en regelbalken.

Eerder al schreef ik een uitgebreide review over Luminar AI.

En wat denk je: in 2022 werd niet Luminar AI versie 2 uitgebracht; nee dat programma heeft Skylum dan weer Luminar Neo genoemd. Er zal vast een geniale marketingstrategie achter zitten, maar logisch is het niet.

In tegenstelling tot Luminar AI, kun je in Luminar Neo met afbeeldingslagen werken. Grote voordeel daarvan is dat je een bewerking op een specifiek deel van je foto kunt loslaten zonder de originele foto aan te tasten. Ook handig is het maskergereedschap om (bijna) automatisch een achtergrond van een foto te verwijderen. Ideaal voor het vrijstaand maken van bijvoorbeeld producten en portretten (voor een hippe profielfoto).

En verder gaat de complete trukendoos open: zonnestralen, mist, achtergrondverlichting, je zegt het maar. Niet dat je het moet gebruiken, maar het geeft wel aan hoe diep de gereedschapskist van Luminar Neo is. En zwaar, want het programma neemt maar liefst 10GB aan schijfruimte in beslag. Mijn tip: check eerst de eisen die Luminar Neo stelt aan de processor, werkgeheugen en videogeheugen van je computer.

Koop Luminar Neo met Smartzine-korting

Van Skylum Software mag ik Luminar Neo tijdelijk met 10 euro korting aanbieden. Je haalt ’m dan in huis voor maar €119 in plaats van €129. Gebruik de code ‘Smartzine-Neo’ bij het afrekenen om de korting te verzilveren. En kies voor de optie ‘Levenslang’, een slechte vertaling van ‘lifetime license’.

Luminar AI en Neo
Prijs: €47(Luminar AI) en €119 (Luminar Neo met Smartzine-korting)
Platform: Windows, Mac
Nederlandse versie: ja
Fotobeheer: ja
Koop bij: Skylum

Wat is het beste fotobewerkingsprogramma voor jou?

Op mijn lijst stonden eigenlijk nog meer fotobewerkingsprogramma’s, zoals Pixelmator Pro, Darktable en Photopea. Maar eigenlijk botste ik steeds op onoverkomelijke nadelen. Als hobby- of smartphonefotograaf wil je eigenlijk vooral mooie dingen maken en plezier beleven aan fotograferen en beeldbewerking. Het is met fotobewerkingsprogramma’s net als met een magnetron: je wilt het ding kunnen bedienen zonder eerst in dat vaak ellendige handleidinkje te moeten duiken.

Met uitzondering van Gimp, zijn alle besproken programma’s prima keuzes die niet toevallig ook ongeveer hetzelfde prijskaartje hebben. Maar als je mij vraagt ‘wat zou jij nu kiezen’, dan zeg ik ‘Luminar’. Daarmee maak je van fotobewerking echt een feestje.