Vraag een professionele fotograaf naar het beste bestandsformaat en hij zal zeggen: RAW. Fotograferen in RAW betekent dat je alle ‘ruwe’ informatie van de camerasensor vastlegt. RAW bevat veel meer beeldinformatie dan een normale jpg-foto waardoor je in de nabewerking veel meer creatieve vrijheid hebt om het beste uit je foto naar boven te halen. Maar heeft dat RAW ook zin op een smartphone? En hoe maak je nu zo’n RAW-foto? Lees even mee, dan leg ik het je uit. En pak ondertussen even een wortel, die komt zometeen van pas.
Vrijwel alle smartphones maken foto’s in jpg, een bestandsformaat dat al sinds mensenheugenis bestaat. Nou ja, niet overdrijven: 1992. Maar dat is in de digitale wereld zo’n beetje de uitvinding van de grammofoonplaat. Vrijwel elk apparaat dat digitaal foto’s kan verwerken, kan jpegs lezen en schrijven.
Als je een foto maakt met je mobiel, dan is de kans groot dat je camera hem opslaat als een jpeg of – als je een iPhone hebt – in HEIC. Vlak nadat je hebt afgedrukt, verwerkt je smartphone razendsnel alle info van de beeldsensor, kijkt naar jouw instellingen, en levert op basis daarvan een foto af. En dat natuurlijk geheel naar eer en geweten. Om het fotobestand zo klein mogelijk te maken, kiepert de processor in je smartphone alle niet-bruikbare beeldinformatie weg. Zo hup de kliko in. Opgeruimd staat netjes en zo passen er lekker veel foto’s op je smartphone.
Wat is RAW nu eigenlijk?
Een foto in RAW bewaart alle info van de camerasensor en gooit dat hele zwikje zo op tafel. Ik vergelijk het graag met een wortel. Het is alsof je in een restaurant geen geschaafd, gestoofd en gekruid worteltje krijgt, maar de oervorm ervan: een oranje peen met een flinke toef groen en zo’n dun sliertje aan de onderkant. Inderdaad: een rauwe wortel. Het voordeel van dat gestoofde worteltje is dat je hem zo op kan eten. Lekker gemakkelijk. Nadeel is dat je geen invloed meer hebt op de smaak. Zoals de kok hem heeft bereid, zo zo zul je hem moet verorberen. Lekker of niet. Sja, daar zit je dan met je luie gedrag. Je had zeker geen zin om te koken?
Je had ’m al door: met die rauwe wortel kun je nog alle kanten op. Hij heeft zijn geur, pure smaak, feloranje kleur en al zijn vitamientjes nog in zich. Net als een RAW-foto. Zo uit de smartphone is een RAW-beeld een ongepolijste foto, of vooruit: een ruwe diamant. Het is aan jou om hem te slijpen. Alleen de grote vraag is: wat schiet je er mee op? Want je mobiel produceert toch al heel mooie foto’s in jpeg? Zeker met HDR.
De nare bijwerking van jpeg-foto’s
Vaak levert je smartphone inderdaad prima foto’s af, maar het nadeel van fotograferen in jpeg (of HEIC) merk je pas goed als je een foto wilt bewerken in apps als Snapseed of Lightroom. Soms wil je een schaduw oplichten, de lucht iets krachtiger maken of de kleuren wat meer verzadiging geven. Je drukt op wat knopjes en schuift wat aan regelbalkjes. Prachtig! Totdat je eens inzoomt en gekke blokjes of kleurstrepen ziet.
Wat bedoel ik daarmee? Laat ik een voorbeeld nemen. De foto hieronder is gemaakt op een iPhone, gewoon als jpeg en daarna bewerkt. In de blauwe lucht zie je dat de kleuren niet vloeiend in elkaar overlopen. Het zijn meer kleurstrepen met blokjes erin. (Als je deze blog op een mobiel leest, moet je misschien even inzoomen.) Deze ongewenste bijwerking heet in goed Nederlands ‘colour banding’. Behoorlijk lelijk, zeker als je de foto afdrukt.
De oplossing om dit soort bijwerkingen te voorkomen – je had het al begrepen – is fotograferen in RAW. Als je een jpeg-foto flink onder handen neemt in de nabewerking, dan probeer je informatie op te halen die niet is vastgelegd. Met RAW is die informatie er (meestal) wel.
Ander voorbeeldje zijn deze Rhododendrons. De foto links is gemaakt als jpeg, de foto rechts in RAW. Bij de jpeg zie je dat het resultaat ietwat ‘vlak’ is: de lichte delen en schaduwen zijn een beetje naar elkaar toe getrokken. De RAW-foto geeft de foto als geheel, maar ook de bloemen zelf wat meer dynamiek. Dat zie je vooral in de rode bloemen bovenaan en dan iets links van het midden: de jpeg-foto ziet bijna geen onderscheid tussen de subtiele roodtinten.
Fotograferen in RAW: is het dat waard?
To RAW or not to RAW, that’s the question. Fotograferen in RAW is geen kwestie van hap-snap-huppekee. De ruwe foto die de sensor uitspuugt is niet iets om meteen vrolijk van te worden. Het is een vieze, fletse foto die je MOET nabewerken om hem toonbaar te maken. En dat nabewerken is ook niet iets dat je moet zien als een filter dat je er even overheen gooit.
Alle handelingen en aanpassingen die je smartphone maakt voor een toonbare jpeg-foto, zul je nu zelf moeten doen: van kleurinstelling tot ruisreductie. Dat valt zeker in het begin echt niet mee. Bovendien neemt een RAW-foto 3 keer zo veel ruimte in beslag op je smartphone, dus je mobiel loopt sneller vol.
Maar de voordelen van RAW zijn toch ook niet misselijk, zeker als je al wat mooie stappen hebt gezet in de wereld van de smartphone-fotografie. Even op een rijtje:
- RAW kan beeldinformatie uit je foto trekken die een jpeg simpelweg niet in zich heeft.
- RAW kan meer dan 4000 helderheidsniveaus onderscheiden; bij jpeg zijn dat er maar 256.
- RAW voorkomt lelijke kleurverlopen in egale vlakken (zoals lucht) als je een foto bewerkt.
- Met RAW is het eenvoudiger om belichting, contrast en witbalans in te stellen.
- RAW kun je blijven bewerken en opslaan zonder dat je beeldinformatie verliest. Bij jpeg gaat er bij elke opslag een stukje beeldkwaliteit verloren.
- RAW geeft je de volledige regie over je foto’s, zeker als je het combineert met een goede RAW-bewerkings-app zoals Lightroom.
Best wel wat voordelen dus, maar dat wil beslist niet zeggen dat je moet kiezen voor áltijd jpeg of áltijd RAW. Als het even kan, fotografeer ik in jpeg. Maar als er lucht in het spel is, grote egale kleurvlakken of situaties met moeilijk licht of veel contrast, dan kies ik voor RAW.
RAW op je smartphone: hoe dan?
RAW heeft veel gedaantes, en daar ga ik je niet mee vermoeien. RAW is op zich geen bestandsformaat en ook geen afkorting. Het betekent simpelweg ‘ruwe data’. Het opvangnetje van die ruwe data op een smartphone is meestal DNG, wat staat voor Digital NeGative, een digitaal negatief dus.
Met de meeste recentere smartphones kun je fotograferen in RAW. Op Android-telefoons kun je vaak de standaard camera-app zover krijgen dat je DNG of RAW als uitvoerformaat kunt kiezen. (Bij de Galaxy S10 kan dat bijvoorbeeld via Camera-instellingen –> Opties opslaan –> RAW-exemplaren). Op de iPhone kun je met de pro-versies van de iPhone 12, 13, 14, 15 en 16 ook in RAW fotograferen. ProRAW noemt Apple het.
Heb je geen iPhone 12 Pro of nieuwer, bedenk dan dat je alleen met de standaardlens in RAW kunt fotograferen. Ook belangrijk om te weten is dat je met oudere iPhones (11 en eerder) geen RAW-foto’s kunt maken met de standaard camera-app.
RAW-apps
Als de standaard camera-app op je smartphone geen RAW-opnamen kan maken, kun je altijd terugvallen op een app die dat wel kan. Voordat ik de iPhone 12 Pro aanschafte, gebruikte ik de app Halide en de Pro Camera-app van Moment voor RAW-foto’s op mijn iPhone XR. Voor Android is Camera ZOOM FX Premium een goede kandidaat. Allemaal betaalde apps, dat wel.
Wil je een weekje gratis aan de slag met RAW om te kijken of het iets voor je is? Download dan de mobiele versie van Adobe Lightroom (voor zowel iPhone als Android). Die mag je een week uitproberen met alle functies. Na de proefperiode vervalt de RAW-functie. Het mooie van Lightroom is dat je ermee in RAW kunt fotograferen én bewerken. Een ideaal startpunt dus.
Mocht je na die week enthousiast zijn geworden en door willen met Lightroom, lees dan eerst mijn blog over het abonnementen-oerwoud van Adobe.
Lekker wel! Zit ik heel geboeid te lezen over de wortel, zeg je aan het eind dat ik dus met mn mooie Iphone11 daar niets aan heb…
maar ik ga toch kijken naar dat RAW, best interessant.
Weer lekker geschreven!??
Toch wel hoor! Als je een iPhone 11 hebt, dan kun je alleen de standaardlens gebruiken voor RAW. Dus niet de ultragroothoek of – als je een 11 Pro hebt – de telelens.
Hartelijk dank voor je duidelijke uitleg.
Zelf heb ik ook een iPhone 11. Hoe stel Ik dan mijn kamera in zodat hij een RAW bestand opslaat? Is dat dan hetzelfde als HDR??? als ik je goed begrijp is dat niet hetzelfde. Maar hoe dan wel???
Hallo Peter, de standaard camera-app van de iPhone 11 kan geen RAW opslaan. Je hebt dus een andere app nodig om dat voor elkaar te krijgen. In het artikel noem ik als voorbeelden de app Halide en de Pro-camera-app van Moment, maar er bestaan ook andere apps die RAW ondersteunen. Ook Lightroom Mobile kun je een weekje testen met RAW.
RAW is niet hetzelfde als HDR. RAW legt de ruwe data van de sensor vast. Bij HDR maakt je smartphone razendsnel een reeks foto’s achter elkaar met verschillende belichtingen en combineert deze tot (hopelijk) één perfect belichte foto. Op deze site staat een blog die helemaal over HDR gaat.
Bedankt voor de snelle reactie.
Waar worden de RAW-foto’s opgeslagen op je smartphone? Ik zie ze niet in de Galery.
Hallo Jenny, ik heb iets meer info van je nodig. Welke smartphone gebruik je en met welke app schiet je de RAW-foto’s?
Hoe zit dat dan bij een samsung 22 ultra. Ik fotografeer in RAW maar het lukt mij niet om ze in Lightroom op mijn laptop
te importeren.
Hoe pak je dat nu aan Hendrikje? En gaat het om een Windows- of Mac-laptop? Als je een Windows PC hebt zou je het kunnen proberen door je Samsung met een USB-kabel aan je PC te koppelen. Zie ook deze blog.